Co to jest pneumokokowe zapalenie opon mózgowych?
Zapalenie opon mózgowych to infekcja opon mózgowych, błon pokrywających mózg i rdzeń kręgowy. Po zakażeniu błony puchną. Wirusy są odpowiedzialne za większość przypadków zapalenia opon mózgowych, ale pneumokokowe zapalenie opon mózgowych jest wywoływane przez bakterie tzw Streptococcus pneumoniae.
Pneumokokowe zapalenie opon mózgowych to rzadka, ale bardzo poważna choroba, która może przekształcić się w stan zagrożenia życia. Infekcja może mieć długotrwałe konsekwencje, a nawet może być śmiertelna. Niezbędne jest szybkie leczenie, aby zminimalizować ryzyko działań niepożądanych.
Streptococcus pneumoniae (S. pneumoniae) to szeroko rozpowszechniona bakteria odpowiedzialna za wiele chorób, w tym zapalenie opon mózgowych, zapalenie płuc i infekcje zatok. Bakterie łatwo i szybko przenoszą się z człowieka na człowieka poprzez kaszel i kichanie.
S. pneumoniae jest najczęstszą przyczyną bakteryjnego zapalenia opon mózgowych u dorosłych. Jest również jedną z głównych przyczyn bakteryjnego zapalenia opon mózgowych u dzieci poniżej 2 roku życia.
Częstość występowania ciężkich zakażeń pneumokokowych, w tym zapalenia opon mózgowych, znacznie się zmniejszyła od czasu wprowadzenia szczepionki przeciw pneumokokom.
W tym artykule przyjrzymy się przyczynom, objawom i możliwościom leczenia tego stanu.
Przyczyny
Pneumokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych występuje, gdy S. pneumoniae dostają się do krwiobiegu i zakażają płyn otaczający mózg lub kręgosłup.
Kiedy dana osoba ma tę bakterię w swoim systemie, nie zawsze zapada na zapalenie opon mózgowych. Powoduje jednak wiele innych chorób, w tym:
- infekcja ucha
- infekcje krwi
- infekcje zatok
- zapalenie płuc
Według Kanadyjskiej Fundacji Badań nad zapaleniem opon mózgowych nawet 40 procent ludzi może nosić S. pneumoniae.
U większości tych osób bakterie nie rosną ani nie są aktywne i nie powodują chorób. Jednak każdy, kto jest nosicielem tej bakterii, może przekazać ją innym, potencjalnie powodując którąkolwiek z powyższych chorób lub pneumokokowe zapalenie opon mózgowych.
Bakterie rozprzestrzeniają się poprzez maleńkie kropelki uwalniane z nosa lub ust osoby. Krople te mogą wejść w kontakt z inną osobą poprzez:
- kaszel
- kichanie
- dzielenie się sztućcami lub jedzeniem
- używanie szminki innej osoby
Czynniki ryzyka
Niektóre czynniki mogą sprawić, że dana osoba będzie bardziej podatna na rozwój pneumokokowego zapalenia opon mózgowych, w tym:
- zmniejszona odpowiedź immunologiczna spowodowana infekcją lub używaniem narkotyków
- cukrzyca
- uraz lub uraz głowy
- niedawna infekcja ucha z S. pneumoniae
- historia zapalenia opon mózgowych
- spożycie alkoholu
- palenie papierosów
- usunięta lub niedziałająca śledziona
- przewlekła choroba wątroby, płuc, nerek lub serca
- zakażenie zastawki serca z S. pneumoniae
- posiadające implant ślimakowy
- niedawny przypadek zapalenia płuc z S. pneumoniae
- niedawne zakażenie górnych dróg oddechowych
Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC), dzieci ze schorzeniami śledziony, takimi jak sierpowaty, HIV lub AIDS, mają znacznie większe ryzyko zachorowania na pneumokokowe zapalenie opon mózgowych.
CDC informuje również, że dzieci pochodzenia afroamerykańskiego, tubylcy z Alaski i niektóre grupy amerykańskich Indian są bardziej narażone na rozwój choroby.
Osoby, które żyją w bliskim kontakcie z wieloma innymi osobami, mogą być bardziej narażone na pneumokokowe zapalenie opon mózgowych. Mieszkanie w akademiku lub w innych sytuacjach życiowych może zwiększać ryzyko rozwoju choroby. Większym ryzykiem mogą być również objęte przedszkola.
Objawy
Objawy pneumokokowego zapalenia opon mózgowych pojawiają się nagle, zwykle w ciągu 3 dni od zakażenia bakterią. Objawy pneumokokowego zapalenia opon mózgowych obejmują:
- wysoka gorączka
- sztywność karku
- dreszcze
- nudności i wymioty
- zmiany mentalne
- podniecenie
- intensywny ból głowy
- wrażliwość na światło
- utrata przytomności lub półświadomość
- szybkie oddychanie
- wygięcie głowy i szyi do tyłu
Niemowlęta z pneumokokowym zapaleniem opon mózgowych mogą mieć wybrzuszone ciemiączko, co oznacza, że miękki punkt na czubku głowy dziecka wypycha się na zewnątrz.
Diagnoza
Lekarz rozpocznie diagnozę, przeprowadzając badanie fizykalne i odnotowując objawy danej osoby.
Jeśli lekarz podejrzewa pneumokokowe zapalenie opon mózgowych, prawdopodobnie zleci nakłucie lędźwiowe, aby potwierdzić diagnozę. Nakłucie lędźwiowe polega na pobraniu próbki płynu rdzeniowego z kręgosłupa osoby.
Lekarz może również zlecić inne badania, w tym:
- posiewy krwi
- Tomografia komputerowa głowy
- RTG klatki piersiowej
Niezbędna jest szybka diagnoza, ponieważ natychmiastowe leczenie zapewnia najlepszy możliwy wynik.
Leczenie
Osoby z pneumokokowym zapaleniem opon mózgowych będą przyjmowane do szpitala w celu natychmiastowego dożylnego leczenia antybiotykami.
Zazwyczaj lekarze stosują antybiotyk o nazwie ceftriakson w leczeniu pneumokokowego zapalenia opon mózgowych. Inne stosowane antybiotyki to:
- penicylina
- benzylopenicylina
- cefotaksym
- chloramfenikol
- wankomycyna
W niektórych sytuacjach lekarze mogą również przepisać kortykosteroidy, aby zmniejszyć obrzęk wokół mózgu i kręgosłupa.
Perspektywy
Pneumokokowe zapalenie opon mózgowych to bardzo poważna choroba. Aż 1 na 5 osób umiera z powodu pneumokokowego zapalenia opon mózgowych. Największe ryzyko dotyczy małych dzieci i dorosłych powyżej 65 roku życia.
Szczepionka jest dostępna dla tych, którzy są najbardziej podatni na tę chorobę. Osoby z grupy wysokiego ryzyka powinny omówić tę opcję ze swoim lekarzem. Szczepienie jest jedynym sposobem na zmniejszenie ryzyka pneumokokowego zapalenia opon mózgowych w grupach wysokiego ryzyka. Wszystkie dzieci w USA są teraz zaszczepione przeciwko S. pneumoniae.
W rezultacie CDC zgłosiło dramatyczny spadek wskaźników zachorowalności. Na przykład wskaźniki inwazyjnej choroby pneumokokowej spadły ze 100 przypadków na 100 000 osób w 1998 r. Do 9 przypadków na 100 000 osób w 2015 r.
Pneumokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych może powodować długotrwałe problemy, takie jak:
- utrata słuchu
- utrata wzroku
- uraz mózgu
- problemy z zachowaniem
- utrata pamięci
- drgawki
- Opóźnienia rozwojowe
Aby uzyskać najlepsze rezultaty, konieczne jest szybkie leczenie - im szybciej dana osoba pojawi się u lekarza po pojawieniu się pierwszych objawów, tym lepsze będą jej prognozy.
